فرش دستبافت بهتر است یا فرش ماشینی؟

فرش ماشینی بهتر است یا دستباف؟ یکی از سوالات پر تکرار مشتریان فرش، این موضوع است که فرش ماشینی بخریم یا فرش دستباف؟ ماندگاری کدام یک بیشتر است و از این مدل سوالات، که در این مطلب پاسخ می دهیم. یکی از مهمترین وسایل در زندگی مردم مخصوصا ایرانی ها فرش است چون اسباب آرامش را برای ما مهیا می کند. از بین همه فرش ها برجسته‌ترین و پرطرفدارترین آنها فرش دستباف است که رقیب فرش ماشینی است و این دو دارای ویژگی و عیب های مخصوص به خود می باشند.

مقایسه فرش دستباف با ماشینی

با در نظر گرفتن اینکه امروزه فرش دستباف گران است و کمتر می توان برای خرید آن اقدام کرد موقع خرید فرش باید دقت زیادی کرد. همه این آگاهی را دارند که فرش و هنر ایرانی در کل جهان معروف است و همین باعث شده که رقیب های زیادی در بازار های دنیا داشته باشد. فرش دستباف ایرانی به حدی زیباست که بعضی اوقات از آن به عنوان تزئین روی دیوار و یا تابلو فرش مورد استفاده قرار می گیرد.

مردم معمولی که تجربه ای در شناخت فرش دستباف از ماشینی ندارند سخت می توانند تفاوت این دو را متوجه شوند.

در این مقاله سعی کرده ایم تفاوت بین فرش دستباف و ماشینی را برای شما عزیزان بیان کنیم و سپس خواهیم گفت فرش دستباف بهتر است یا فرش ماشینی، ولی قبل از آن لازم است به بیان خصوصیات فرش دستباف و ماشینی بپردازیم.

ویژگی ها و مزایای فرش دستبافت

یکی از برجسته‌ترین ویژگی های فرش دستبافت تاریخچه کهنی است که دارد و به باور کارشناسان جهانی فرش، فرش دستبافت ایران جزو زیباترین گونه فرش در جهان شناخته می‌شود. کارشناسان فرش باور دارند آغاز شکوفایی هنر فرش‌بافی در ایران به قرن ۱۶ و ۱۷ میلادی مربوط می‌شود. در دنباله به چند ویژگی فرش دستبافت می‌پردازیم. در مورد تشخیص فرش دستباف از ماشینی مطلب کاملی در فرش پور معمار آورده ایم که پیشنهاد میکنیم بخوانید.

• از برجسته‌ترین ویژگی فرش دستبافت درخشندگی و تابش آن از نزدیک و از دور است.
• فرش دست‌بافت دارای ارزش هنری بالاتری نسبت به فرش ماشینی است.
• پرز های فرش دست‌بافت، درخشان و انعطاف‌پذیر است و اگر این پرزها خشن باشد پاک کردن این‌گونه فرش دچار چالش خواهد شد.
• یکی دیگر از ویژگی فرش دستبافت آن است که در این فرش چند سانتی‌متر ناسازگاری در ابعاد فرش و در بخش‌های بالایی و پایینی آن وجود دارد که این موضوع از مشخصات یک فرش دستبافت است.
• یکی از برجسته‌ترین ویژگی های فرش دست‌بافت، عمر و ماندگاری آن است که در سنجیدن با همه گونه‌های کف‌پوش‌، عمر چندین برابری دارد.
• فرش دست‌بافت تنها کف‌پوشی است که با پا خوردن، درخشانی و شست‌وشو زیبایی‌هایش چندین برابر شده و هیچ‌گاه چشم‌نوازی خود را از دست نمی‌دهد.
• از دیگر ویژگی فرش دستبافت آن است که در تابستان سرد و در زمستان گرم است در حالی که فرش ماشینی با آگاهی به آنکه دارای مواد پلاستیکی است، این ویژگی را ندارد.

معایب فرش دستبافت

در کنار برتری‌هایی که یک فرش دستبافت در مقایسه با فرش ماشینی دارد، این فرش دارای کاستی‌هایی است که در زیر به آن اشاره می‌کنیم:

• یکی از ریشه‌ای‌ترین معایب فرش دستبافت، بالا بودن قیمت آن است. اگرچه این موضوع یک امر طبیعی است و اگر شما در سراسر جهان نگاه کنید متوجه خواهید شد که دست‌آویز یا هنری که کار دست آدمی است، برای خرید آن هزینه بالایی باید پرداخته شود.
• با آگاهی به آنکه در فرش دست‌بافت از الیاف طبیعی استفاده می‌شود که بارنگ طبیعی نیز رنگ ریزی شده، در هنگام شست‌وشو و آبکشی احتمالا دچار رنگ دهی می‌شود و شستن آن‌ها بسیار سخت است.
• از عیب های دیگر فرش دستباف می توان گفت الیافی که در آن به کار برده می شود سنگین است و همین امر باعث شده که جابه جایی آن مقداری سخت باشد.
• وجود اشتباه انسانی نیز در طرح و نقش‌ های فرش دست‌بافت وجود دارد. برای نمونه نامتقارن بودن گونه‌های سمت راست و چپ و غیره.

ویژگی ها و مزایای فرش ماشینی

فرش ماشینی نیز یک‌گونه دیگر از فرش است که بر خلاف فرش دستبافت، با به‌کارگیری ابزارآلات و دستگاه آلات صنعتی بافته می‌شود و با توجه به‌ شتاب بالایی که در تولید آن وجود دارد و همچنین ارزان بودن مواد اولیه، نسبت به فرش دستبافت قیمت ارزان‌تری دارد.

استفاده از فرش ماشینی ساده‌ تر بوده و بر روی آن می‌توان از انواع تصاویر هنری و شخصی استفاده کرد. در ادامه به چند ویژگی فرش ماشینی اشاره می‌کنیم:

• عمر فرش ماشینی بر خلاف فرش دست‌ بافت تحت تاثیر سازه‌های گوناگونی قرار دارد که نخستین عامل جنس به‌کار رفته در نخ تار و پود آن است. در میان گونه‌های تاروپود فرش ماشینی، نخ‌ها اکریلیک و پشم دارای بیشترین و با دوام‌ ترین گونه‌ های تاروپود هستند و اگرچه می‌توان آن‌ها را تا 30 سال نگهداری کرد.
• از دیگر ویژگی فرش ماشینی آن است که در طرح‌ های جور وا جوری تولید می‌شود که برخی از آن‌ها پر تراکم بوده و برخی ساده و با طرح‌های سنتی یا نوین بافته می‌شوند.
• رنگ‌آمیزی فرش ماشینی در سنجش با فرش دست‌بافت کم‌تر است و شمار رنگ‌های به‌کاررفته در شانه‌های گوناگون ۸، 10 و 12 رنگ است.
• از دیگر ویژگی فرش ماشینی آن است که خواب فرش ماشینی هر میزان بلندتر باشد، پاخوری نرم‌ تر و درعین‌ حال عمر بیشتری خواهد داشت.
• کناره یک فرش ماشینی باید از جنس متریال اصلی همان فرش باشد و آن دسته از فرش‌ هایی که کناره دوزی ناسازگاری نسبت به پالت اصلی رنگ زمینه فرش دارند مرغوبیت نخواهند داشت.

معایب فرش ماشینی

با وجود اینکه فرش ماشینی مزایایی مثل ارزان بودن و گوناگونی طرح و رنگ دارد، از عیب هایی برخوردار است که در ادامه به آنها اشاره می کنیم:

• یکی از ریشه‌ای‌ترین معایب فرش ماشینی، آن است که این‌گونه فرش عمر کوتاهی دارد و به طور متوسط ۱۵ سال عمر می‌کند، اگرچه به چگونگی استفاده از آن‌ هم بستگی دارد.
• رشته‌هایی که در یک فرش ماشینی به‌ کار برده می‌شود می‌تواند برای بسیار از مردم ایجاد حساسیت کند که این مساله حساسیت‌ زایی در فرش‌های با کیفیت ماشینی کمتر به چشم می‌خورد.
• از دیگر معایب فرش ماشینی آن است که این فرش با گذشت زمان از ارزش و قیمتش کم می‌شود که این مساله برای فرش دستبافت نیست.
• نکته منفی دیگر در مورد فرش ماشینی آن است که این فرش باگذشت زمان زیبایی و گیرایی خود را از دست می‌دهد و به می‌توان گفت از برجسته‌ترین عیوب فرش ماشینی آن است که تاریخ پایان دارد.

فرش دستبافت یا ماشینی بخریم؟

با آگاهی به ویژگی‌هایی که در بالا برای هرکدام از فرش‌های دستبافت و ماشینی شرح دادیم در این بخش به سنجش و مقایسه فرش دستباف و ماشینی می‌پردازیم:

• فرش دستبافت از نزدیک و دور درخشش بسیار زیبایی دارد درحالی‌که فرش ماشینی تنها از دور درخشش داشته و از نزدیک پسندیده به نظر نمی‌آید.
• همان‌گونه که اشاره کردیم رنگ فرش دستبافت باگذشت زمان جلای بیشتری پیدا می‌کند ولی فرش ماشینی با گذر زمان زیبایی خود را از دست خواهد داد.
• فرش دستباف در تابستان خنک و در زمستان دارای گرماست در صورتی که فرش ماشینی با توجه به مواد پلاستیکی که دارد این ویژگی را ندارد.
• اگر نگهداری از فرش دستبافت به‌ خوبی انجام شود و پاکیزه نگهداری شود برای تندرستی افراد مشکلی ایجاد نمی‌کند ولی فرش ماشینی حساسیت‌زا بوده و پرزهای آن به‌مرور زمان در هوا آویخته می‌شود و باعث ایجاد مشکلات تنفسی می شود.
• اگرچه فرش دستبافت گران‌تر از فرش ماشینی است ولی به مرور زمان ارزش خود را مانند فرش ماشینی از دست نمی‌دهد.
• الیاف ساختگی و مصنوعی که در فرش‌های ماشینی هست با اثرگذاری بر فرایند گیرایی کلسیم باعث کاهش انباشتگی استخوانی و افزایش دردهای استخوانی می‌شود و همچنین کسانی که دارای حساسیت‌های پوستی هستند نباید به دلیل اگزما های سختی که این فرش به وجود می‌آورد بر روی آن به صورت مستقیم بخوابند، این موضوع در فرش دستبافت به چشم نمی‌خورد.

تفاوت های فرش دستباف و ماشینی

• در فرش‌های ماشینی پیچیدگی طرح نسبت به محورهای فرش به درستی متقارن هستند درحالی‌که این حالت در فرش های دستباف بسیار کم دیده می‌شود.
• در فرش دستبافت نقشه پشت و روی فرش یکسان به نظر می‌ آید ولی در فرش ماشینی به‌ ویژه در گونه‌ های نامتقارن، جزئیات طرح‌ها آشکار نبوده و مات به نظر می‌آیند.
• فرش دستبافت بیشتر با پشم بافته می‌شود در حالیکه فرش ماشینی با نخ نایلونی بافته می‌شود و بافت آن بی‌چون و چرا یکدست است. در پشت فرش دستبافت نخ‌های سفیدی هست که از یک سر ریشه فرش تا سر ریشه دیگر کشیده شده و به‌ندرت شاید که هیچ نخ سفیدی در آن دیده نشود درحالیکه در فرش ماشینی به این‌گونه نیست.
• در فرش دستبافت دگرگونی‌های جزئی در رنگ فرش هست که رگه‌ های کلفت یا باریکی را در آثار دستبافت درست می‌کند. این دوگانگی رنگ در فرش ماشینی وجود ندارد یا به‌ ندرت دیده می‌شود. شستشوی فرش دستبافت نیز باید به دست نیروی کارآزموده انجام شود تا مشکل رنگ پس دادن به وجود نیاید.