همه چیز در مورد چله کشی فرش

می توان گفت مهم ترین مرحله قبل از بافت هر قالی و گلیم، عمل چله کشی فرش است که به روش های مختلفی انجام می شود. در واقع بدون چله بی عیب و نقص هرگز نمی توان فرشی با کیفیت و با ظاهری مناسب ساخت. در این مقاله سعی داریم شما را با روش های مختلف چله کشی، ترسیم، ابزار و وسایل مورد نیاز برای انجام آن و نکات مهمی که باید رعایت کنید آشنا کنیم.

چله کشی چیست؟

مجموعه ای از نخ هایی است که به موازات یکدیگر با استحکام کششی یکسان در جهت طولی روی قالی بافته می شوند؛ به این فرآیند چله کشی فرش می گویند.

مواد اولیه و ابزار لازم برای چله کشی

همان گونه که قالی بافی به ابزار خاصی نیاز دارد، برای این کار به ابزار خاصی مانند دار قالی، نخ چله، دفه و دفتین، آچار، متر، متر، سیخ پود کشی مداد سیاه یا ماژیک معمولی، تسمه چوبی، میخ و چکش نیاز است. بسیاری از این ابزار همان وسایلی هستند که در قالی بافی استفاده می شود و کاربرد آنها مشابه است. در ادامه به توضیح مختصری در مورد برخی از ابزارها می پردازیم.

دار قالی

دار قالی در واقع قاب فلزی یا چوبی است که فرش و قالیچه روی آن بافته می شود. فرش ها و قالیچه ها انواع و اقسام مختلفی دارند که با توجه به طرح مورد نظر می توان از بین آنها انتخاب کرد. متداول ترین دارهای قالی افقی و عمودی هستند. برای یادگیری نحوه ساخت دار قالی مطلبی در فرش پورمعمار منتشر کرده ایم که پیشنهاد میکنیم مطالعه کنید.

نقشه قالی

نقشه قالی نمای قالی است که قالی باف می تواند با مطالعه آن طرح مورد نظر را اعمال کند. در چله کشی تعداد نخ های چله توسط نقشه فرش دستباف مشخص می شود، بنابراین یک چله کش حرفه ای باید مهارت کافی برای خواندن نقشه فرش را داشته باشد.

فیلم آموزش چله کشی

نخ چله

نخ چله نخی است که برای انجام عمل چله کشی استفاده می شود: این نخ ها معمولاً از پنبه، ابریشم یا پشم ساخته می شوند و به عنوان نقشه و شمارش فرش مورد استفاده قرار می گیرند.

ویژگی ها و خصوصیات انواع نخ چله

نخ چله یا جنس پشمی

استفاده از نخ های چله با پشم امروزه چندان رواج ندارد، بیشتر در گذشته مورد استفاده قرار می گرفت، دلایل استفاده زیاد از آن در گذشته را می توان به عواملی چون در دسترس بودن، دوام و استحکام آن نسبت به سایر مواد اولیه نسبت داد. همینطور گرمازایی آن.

نخ چله از جنس پنبه

نخ پنبه ای از الیاف غوزک پنبه تولید می شود، این نخ ها با توجه به نوع کاربری و مشخصات فنی تولید می شوند. نخ هایی که به عنوان نخ های چله استفاده می شود معمولاً در 10، 20، 32 و 40 نمره تهیه می شوند و با توجه به نوع بافت یعنی درشت بافت یا ریز بافت بودن به صورت یک لایه یا چند لایه استفاده می شوند.

نخ ابریشم

نخ ابریشم توسط کارخانجات نخ ابریشم از کرم ابریشم تهیه و تولید می شود، چون نخ بسیار ریز و نرم است، عموماً برای بافتن فرش های نرم و لطیف استفاده می شود. لازم به ذکر است که این نخ ابریشمی علاوه بر ظرافت از استحکام بسیار بالایی برخوردار است.

انواع چله کشی فرش

همانطور که گفتیم مهم ترین مرحله قبل از بافت هر قالی وگلیمی، عمل چله کشی آن است، این عمل معمولاً با یکی از روش های ترکی یا فارسی انجام می شود که در زیر به شرح آن می پردازیم:

روش چله کشی ترکی

در ابتدا نباید فراموش کنیم که روش چله کشی ترکی نیازمند دو نفر است که با دقت و کیفیت لازم یک نقاشی ترکی انجام دهند. این چله کشی مستقیماً روی دار قالی کشیده می شود. در این روش ابتدا دو نخ به موازات عرض وجوه مستقیم بسته می شود، لازم به ذکر است که طول نخ ها از عرض بیشتر است، بنابراین عمل گره زدن به این صورت است که آنها را به صورت مستقیم به راحتی گره می زنند. چله بسته به فرد یا زوج بودن تعداد شیرازها نخ را از روی زاهوارها یا از زیر آن می گذراند و در مرحله بعد چله دسته جمعی نخ را یکی یکی یا از زیر آن می گذراند. به نفر دوم آورده می شود و به این ترتیب نخ را پس از اجرای آن از محل مشخص شده به نفر اول می رسانند یکی از نکات مهم در عملیات چله کشی داشتن همین کشش یکسان در تمام طول آن است.

اگر چله کشی به درستی کشیده شوند، به مرور زمان یک صلیب یا زیگزاگ در راهروها پیدا می کنند. گام بعدی در این عمل این است که چوب مهار را به جای نخ اول رد می کنیم، در نهایت قالی بافی و زنجیر بافی تمام می شود و سپس چوب هاف را به جای نخ زه بالایی قرار می گیرد.

سبک چله کشی ایرانی

برخلاف روش ترکی که مستقیماً روی دار انجام می شود، در روش فارسی ابتدا چله را روی زمین آماده می کنند و سپس به دار منتقل می کنند. این شیوه معمولا در جاهایی که فرش ها به شکل فارسی باف بافته می شوند استفاده می شود. برای اجرای این چله کشی در مرحله اول نخ چله را یک متر بیشتر از آنچه معمولا محاسبه می شود در نظر گرفته می شود، سپس از سه میله فلزی به قطر 1.5 سانتی متر و طول 1 متر استفاده می شود. میله دوم نباید از قسمت اول و سوم رد شود تا چله کشی راحت تر شود و نخ به میله اول بسته شود. و با عبور از زیر میله دوم، نخ را می چرخانند تا دور میله سوم، روی میله دوم برود و به زیر میله اول برگردد، اگر این چله کشی به درستی انجام شود، نخ های بین میله اول و دوم به صورت ضربدری ایجاد می شود. در مورده انواع گره فرش دستباف بخوانید.

همانند روش ترکی، این عمل تا زمانی ادامه می یابد که کل تار چله با کشش یکنواخت کشیده شود. پس از اتمام این کار، چله آماده شده با دقت به فرش منتقل می شود. پس از بررسی انتقال مناسب و پخش یکنواخت چله روی دار، با استفاده از ابزاری به نام گاوه یا پیچ مربوطه، چله را سفت می کنند.

مقایسه چله کشی ترکی و فارسی

از ویژگی های مثبت چله ترکی می توان به پایین کشیدن راحت تر و مهارت بافندگان در کار خود اشاره کرد، همچنین می توان گفت که نظم و تمیزی بافت نیز در این روش بیشتر است، اما این روش معایبی نیز دارد که از مهم ترین آنها می توان به نداشتن کوج اشاره کرد و قرار دادن تسمه روی حصیر به سمت آن می تواند باعث کج شدن تشک و جدا شدن شیرازه شود، این مشکل به جز اینکه کیفیت کار را پایین می آورد، استحکام فرش را کم می کند.

از ویژگی های مثبت روش فارسی نسبت به روش ترکی، کج نشدن فرش به دلیل وجود کوجی، ثابت بودن تنظیم چله در زیر دار و سردار، امکان بافت فرش های بلند و امکان بافت گلیم به صورت کرباس است. قاعدتاً این روش معایبی نیز دارد که از مهمترین آنها می توان به مهارت نداشتن بافنده در کار، سختی کشیدن فرش و احتمال پاره شدن فرش به دلیل دوخت در هنگام پایین کشیدن اشاره کرد.

چله کشی به شیوه ترکیبی

برای بهبود بیشتر کار بافندگان، روش جدیدی از بافت به وجود آمد که به آن ترکیبی می گویند که می توان گفت تمام مزایای روش ترکی و فارسی را دارد و کار بافت را آسان می کند.

در روش بافت تلفیقی بخش هایی از هر دو روش ترکی و فارسی ادغام می شود تا شرایط راحت تری برای بافندگان ایجاد شود. در این روش از دار ترکی استفاده می کنند، اما چله را با کمی تفاوت با روش ایرانی روی زمین درست می کنند، به این صورت که به جای میله های اول و سوم از لوله های فلزی هم عرض درست می کنند. از آنجایی که از چله و قطر 2 سانتی متر استفاده می شود، بقیه عملیات طبق چله فارسی انجام می شود و در نهایت چله به دار ترکی منتقل می شود.

پایین کشی چله و قالی

پایین کشی قالی یکی از وظایف چله کش است و بهتر است آن را به متخصصان بسپارید. پایین کشیدن فرش در واقع زمانی انجام می شود که فرش بافته شده به ارتفاعی برسد که مانع از تداوم ارتفاع شود و کار را سخت کند.

نکات مهم در هنگام چله کشی

• در زمان شروع و قبل از وجین باید فرش را به دقت بررسی کرد تا از سالم بودن آن اطمینان حاصل شود، مهم ترین نکاتی که باید در مورد فرش رعایت شود، عاری بودن از عیب و برجستگی های غیر ضروری است، موازی بودن سردار و زیردار و تکیه گاه و عمود بودن آنها بر روی سطوح مستقیم می باشد.
• یکی از مهم ترین نکات در پروسه چله کشی، متقارن بودن و قرار گرفتن آن در وسط چله است، در غیر این صورت وزن چله به یک طرف منتقل شده و کار خراب می شود.
• یکی دیگر از جنبه های مهم مربوط به کشش یکنواخت و برابر بودن کشش نخ های تار در همه عرض دار می باشد، بهترین راه حل برای این مشکل چله کشی مداوم و همزمان است.
• دقت کنید، اگر قصد بافتن فرش را دارید، بهتر است با وزن زیاد مراقب باشید، کشش چله ها باید برای بافت فرش متوسط ​​باشد.
• فراموش نکنید که نخ چله را با توجه به شکنندگی و ضخامت طرح با دقت آماده کنید.