تراکم و شانه فرش چیست؟

در مورد تراکم و شانه فرش چه میدانید؟ چه تفاوتی بین فرش 700 شانه و 1000 شانه وجود دارد؟ چگونه میتوانیم تراکم و شانه فرش را اندازه گیری کنیم؟ در ابتدا به تعریف تراکم و شانه میپردازیم و پس از آن مثالی از نحوه محاسبه خواهیم گفت.پس با اصفهان فرش همراه باشید.

معنی تراکم و شانه فرش

واحد اندازه گیری فرش ها مترمربع است. در هر یک متر مربع از عرض فرش ، هر تعداد گره یا ریشه وجود داشته باشد ، (شانه) یا تراکم عرضی می گویند و در هر یک متر مربع از طول فرش ، هر تعداد گره یا ریشه وجود داشته باشد ، تراکم طولی یا به اصطلاح همان (تراکم) می گویند.

نحوه محاسبه تراکم و شانه فرش

رابطه اعداد و ارقام با شانه و تراکم فرش چیست ؟

یک مثال : فرش 1200 شانه با تراکم 2550 یعنی در یک مترمربع از عرض فرش 1200 گره یا ريشه (رج) وجود دارد و در یک مترمربع از طول فرش 2550 گره یا ريشه (رج) وجود دارد. برای دانستن تعداد ریشه های فرش در هر مترمربع کافیست تعداد گره های طولی (تراکم) را در گره های عرضی (شانه) ضرب کنیم.

بعنوان مثال در فرشی 700 شانه با تراکم 2700 تعداد ریشه ها برتبر است با : 700*2700=1890000
عدد شانه و تراکم فرش گویای ریز نقش بودن و توپر بودن فرش است. به اینصورت که هرچه مقدار شانه فرش بیشتر باشد به اصطلاح آن فرش ریز نقش تر و ظریف تر و دستبافت گونه تر است و هرچه تراکم فرش بیشتر باشد آن فرش سفت‌تر و سنگین تر و لاشه دارتر است.

جهت مشاوره رایگان در خصوص خرید فرش دستباف میتوانید با شماره 09131162373 و یا 03132229377 تماس حاصل فرمایید. (به هیچ عنوان خریدار فرش شما عزیزان نیستیم لطفا در این خصوص تماس حاصل نفرمایید. باتشکر)

رج فرش دستباف چیست؟

اگر تجربه خرید فرش دستباف را داشته باشید بی‌گمان با سفارش فروشنده‌ها برشمار رج فرش روبرو شده‌اید. یکی از دست‌اندرکاران تأثیرگذار در ارزش پایانی یک فرش دستباف ریز یا درشت‌بافت آن است. از شمارش گره‌هایی که در سنجشی آشکار بافته می‌شود بانام تراکم یاد می‌شود. تراکم یکی از برگزیده‌ها باارزش و بنیادی برای گزینش کیفیت و البته ارزشمندی فرش دستباف به شمار می‌رود.

رج فرش اندازه‌ای برای تراکم

رج فرش یکی از سنجش‌های اصلی اندازه‌گیری تراکم فرش دستباف است. این مقیاس اندازه‌گیری قدمتی دیرینه در سرگذشت بافت فرش ایران دارد. مفهوم آن با سنجش اندازه‌گیری به نام ذرع درهم‌آمیخته است. در تبریز هر ذرع برابر ۱۱۲ سانتی‌متر در نظر گرفته می‌شود. برای اندازه‌گیری شمارش گره‌های فرش از یک شانزدهم ذرع استفاده می کنند.

بنابراین ۱۱۲ سانتی‌متر بر ۱۶ بخش می‌شود که دستاورد آن ۷ سانتی‌متر خواهد شد. یعنی یک سنجش برای رج‌شماری این است که شمارش گره را در هر ۷ سانتی‌متر شمارش می‌کنند. بنابراین در فرش‌بافی، به شیوه معمول هر رجشمار، برابر ۷ سانتی‌متراست. هراندازه که شمارش گره در این هفت سانتی‌متر بیشتر باشد به همان سنجش تراکم فرش بالاتری را متصور خواهیم بود. و بنابراین آن، می‌توان گفت که یک فرش بسته به فرشی دیگر گران‌بهاتر و ارزشمندتر خواهد بود.

شیوه شمارش رج فرش

اکنون با آگاهی به نکته‌هایی که گفته شد می‌بینیم که شمارش تعداد گره‌های فرش کار چندان سختی نیست. برای این خواسته کافی است تا از یک خط‌کش استفاده نمایید. خط‌کش را جایی در پشت فرش قرار دهید و با دقت شمارش گره‌ها را در ۷ سانتی‌متر شمارش کنید. این معمول‌ترین روش شمارش رج فرش است.

فرش با زبان خودش به شما خواهد گفت که تا چه اندازه گران‌بها است. ازآنجاکه فرش به شیوه پهنایی بافته می‌شود بهتر آن است که شمارش رجشمار هم در پهنای فرش انجام شود. نام بردن این نکته الزامی است که هرچه شمارش رجشمار در بخش‌های گوناگون فرش برابر باشد، کیفیت و یکدستی فرش بیشتر است.

از مطالب ما در مورد آموزش قالیبافی نیز دیدن فرمایید.

دست‌ اندرکاران کارآمد در ریز یا درشت‌بافتی

در این مورد دلایلی بسیاری دخیل هستند. سلیقه، توانایی، زمان، ابزارها و … همچنین برجسته‌ترین عوامل ریز یا درشت‌بافتی یک فرش هستند. به‌عنوان نمونه اگر دارکشی فرش با نخ چله نازک و نزدیک به هم انجام شود و با خامه نازک فرش بافته شود، سرانجام فرش ریزبافت و در غیر این صورت فرش درشت‌بافت خواهیم شد. سنجش ریزبافتی فرش، با نمودارهای گوناگونی سنجیده می‌شود که از دید سنتی و باستانی در هر بخشی از ایران می‌تواند گوناگون باشد.

دستمزد بافنده نیز بیشتر بر پایه شمارش گره‌های بافته‌شده در فرش آشکار می‌گردد. ازآنجایی‌که فرش‌های ریزبافت، شمارش گره بیشتری دارند و بافت آن‌ها نیز دشوارتر و زمان‌برتر است مزد بافت بیشتری دارند. بنابراین این موضوع نیز می‌تواند درروند فرآوری فرش دستباف دخیل باشد. به همین دلیل فرش‌های ریزبافت‌تر ارزش بالاتری دارند. از دیگر عوامل برجسته تأثیرگذار در قیمت این فرش‌ها کیفیت بالا به‌واسطه گره بیشتر آن‌هاست.

سنجش‌هایی دیگر

سنجش شمارش رج تنها شناسه سنجش میزان ریزبافتی یک فرش نیست. در برخی شهرها و انواع فرش‌های مرتبط با آن‌ها از واژگانی دیگر استفاده می‌شود. به‌عنوان نمونه در شهر نائین از اصطلاح “لا” برای شناسه ریزبافتی استفاده می‌شود. عددی که پیش از واژه “لا” گفته می‌شود، نشانگر سنجش کلفتی نخ چله‌ای است که فرش بر روی آن بافته‌شده است. برای نمونه فرش 9 لا، از فرش 6 لا، 50% درشت‌بافت تر است. اصطلاح‌های دیگری هم در مناطق گوناگون ایران وجود دارد. اگرچه در اصفهان بیشتر شمارش رج را در هر 6/5 سانت شمارش می‌نمایند. در بیرون از کشور، بیشتر از شناسه شمارش گره در متر مربع و شمارش گره در فوت مربع استفاده می‌شود.