آموزش رفو فرش دستباف

رفو کردن فرش یا رفوگری فرش فن و مهارتی است که بعد از فن قالی بافی به وجود آمده است و برای برای ترمیم و درست کردن انواع آسیب دیدگی های قالی ایجاد شده است. این امر عادی است که فرش ممکن است دچار آسیب دیدگی شود. بنابراین تا موقعی که ما در زندگی هایمان از فرش و قالی استفاده می کنیم فن و مهارت رفو کردن فرش وجود دارد.

در اصل هنر رفوگری قالی مکمل هنر قالی بافی می باشد. رفوگری فرش تکنیکی است که اصولا برای انجام دادن آن به مهارت و تجربه ویژه ای نیاز است.

جهت خرید فرش دستباف اصفهان میتوانید با شماره 09131162373 و یا 03132229377 (پورمعمار) تماس حاصل فرمایید.

افرادی که کار رفوگری فرش های آسیب دیده را انجام می دهند، باید دارای سوابق دراز مدتی در زمینه قالی بافی، مواد اولیه، رنگرزی و شناخت رنگهای فرش باشند.

اهمیت رفوگری فرش دستباف و ماشینی

ارزش هنر رفوگری فرش دستباف و ماشینی موقعی بیشتر معلوم می شود که فرش گرانبهایی بخاطر عواملی مثل رطوبت، پوسیدگی، آتش سوزی ، بید زدگی فرش و … دچار آسیب شود. در اینگونه مواقع به خوبی در می یابیم که به چه صورت می توان با استفاده از مهارت رفوگری فرش آسیب هایی که به فرش به دلایل مختلف وارد شده است برطرف کرد. به این صورت تا جایی که ممکن است فرش را شکل اولیه خودش برگرداند.

مطلب قابل ذکر این است که عوض کردن یک فرش آسیب دیده با فرش نو هزینه زیادی را برای خانواده ها در بر خواهد داشت مخصوصا اگر فرش دستباف شما نیاز به رفوگری پیداکند. در اینگونه مواقع عوض کردن فرش آسیب دیده با فرش نو مقرون به صرفه نیست. از این جهت برای اینکه در هزینه ها صرفه جویی شود از شیوه های مختلفی در زمینه رفوگری فرش به منظور اصلاح و ترمیم قسمت های آسیب دیده استفاده می شود.

در اینجا به شرح روش هایی که برای رفو کردن یک فرش آسیب دیده لازم است و وسایلی که برای این کار احتیاج است می پردازیم. ولی پیش از آن ضروری است مسئله مهمی را مطرح کنیم و آن این است که ترمیم و اصلاح فرش توسط افراد نا بلد که مهارت و تجربه کافی را در این زمینه ندارند امکان دارد لطمه های جبران ناپذیری را به بافت فرش و ترکیب آن وارد کنند. از این رو خیلی مهم است که رفو کردن فرش با دانش تخصصی، تجربه و مهارت انجام شود.

مواد و ابزار مورد نیاز برای رفوگری فرش

برای رفو کردن یک فرش به ابزار های محکمی نیاز داریم که اکثر آنها معمولا در منزل وجود دارد. از آنها می توانیم برای رفو و ترمیم بخش های آسیب دیده استفاده کنیم . ولی احتمالا نیاز باشد مواد لازم برای رفو کردن فرش را تهیه نماییم.

• ابزار قیچی و برشی
• نخ
• سوزن
• شیرازه
• انگشتانه
• ریشه
• خامه فرش‌بافی
• وصله و آستر ، روکش
• قلاب

برای اینکه نتیجه خوبی را در زمینه رفوگری بدست بیاوریم بهتر است از خامه ، نخ و شیرازه ای استفاده کنیم که رفوگران حرفه ای برای رفو کردن آنها را به کار می گیرند.

پس از آنکه وسایل مورد نیازمان را تهیه کردیم ، با دقت و حوصله می توانیم فرش ارزشمند خود را به خوبی ترمیم نماییم.

وسایل زیر جهت رفو کردن نیاز است:

وسایل قیچی و برش

ابزار برش که شامل : چاقو (تیز) ، گوه محکم و تیز یا تیغ تیز لبه دار برای برش فرش یا مرتب کردن لبه های ساییده شده فرش. قیچی سبک هم برای بریدن خامه یا نخ یا کوتاه کردن ریشه و پرز بکار می رود.

سوزن رفوگری (محکم) که طولش تقریبا 5 تا 7.5 سانتی متر است یا سوزن قلاب دوزی (محکم) با نمره 3.5 و یا سوزن درشت خیاطی مثل سوزن جوالدوزی. به خاطر بسپارید سوزن باریک موقع رفوگری فرش می شکند. برای عوض کردن پرزهای آسیب دیده و رفو کردن بخش های کچل شده فرش سوزن خمیده مبل لازم است.

نخ

مرغوب ترین نخ برای رفوگری فرش ، نخ فرش بافی لینن می باشد. به دلیل اینکه این نوع نخ محکم تر از نخ های معمولی است.

نخ لینن در رنگ های گوناگون و به صورت کلاف یا قرقره در مبل فروشی ها یا فروشگاه های فرش فروشی یا قسمت فروش وسایل هنری پیدا می شود. اگر لازم باشد بخیه های رفو را روی فرش بزنیم. باید رنگ نخ را طوری انتخاب کنیم که مشابه فرش باشد. اگر می خواهید اکثر بخیه ها را پشت فرش بزنید از نخ قهوه ای استفاده کنید. اگر نتوانستیم نخ لنین تهیه کنیم و یا فقط قسمت کوچکی از فرش به رفو نیاز دارد می توانیم از نخ براق (محکم) یا نخ پنبه ای ساده که ضخیم باشد برای رفو فرش استفاده کنیم .

انگشتانه

برای اینکه موقع رفوگری فرش نوک تیز سوزن به انگشتمان فرو نرو باید حتما در هنگام کار از انگشتانه استفاده کنیم .

ممکن است با توجه به ترمیمی که برای رفوی فرش نیاز داریم به مواد زیر احتیاج پیدا کنیم:

شیرازه

شیرازه جناغی که پهنای آن تقریبا 0.5 سانتی متر و رنگش مناسب با فرش باشد انتخاب خوبی به منظور شیرازه دوزی در لبه های بی پشتیبان فرش به حساب می آید. در مورد شیرازه بافی مطلب کاملی در اصفهان فرش نوشته ایم که پیشنهاد میکنیم مطالعه بفرمایید.

ریشه

جنس ریشه اکثر فرش ها از پنبه است . ولی ریشه هایی که جنسشان پشم یا لینن هستند در برخی مغازه ها برای رفو کردن فرش موجود می باشند. ریشه را از فروشگاه مبل یا فرش متری می توانیم تهیه کنیم و یا بصورت آنلاین سفارش دهیم تا برای رفو کردن فرش بکار ببریم. برای مشخص کردن متراژ مورد نیاز ریشه دو سر فرش را اندازه می گیریم در قبال هر متر از فرش مورد نظرمان نیم متر ریشه اضافه تر می گیریم و ریشه زنی فرش را شروع میکنیم.

خامه فرش‌بافی

بهترین مورد برای پر کردن جاهای ساییده شده خامه فرش بافی است . چون خامه دارای استقامت بالا و خاصیت ارتجاعی می باشد . در مقابل ساییدگی استتحکام خوبی دارد.برای تهیه خامه به فرش فروشی می رویم و یا جنس مورد نظر خودمان را به تولید کننده فرش سفارش خواهیم داد. اگر موفق به تهیه خامه نشدیم. می توانیم از کامواهای بافتنی پشمی که جنسشان زبر است برای رفوگری استفاده کنیم.

وصله و آستر، روکش

بعضی از تولیدکنندگان برای رفوگری لبه های از بین رفته فرش ها ، روکش های خاصی را در نظر می گیرند. می توانیم از مواد محکمی که در خانه داریم برای وسله و آستر استفاده کنیم. برای نمونه یه تکه پارچه محکم ، روکش ماشین یا ساک خرید برای این کار خوب است.

برای عوض کردن پرزهای ساییده شده یا رفو کردن ، زدگی ، تصحیح نخ های بیرون زده چله از میان پرز فرش به قلاب قلابدوزی استیل یا پلاستیکی نیاز داریم.

مهیا سازی پیش از رفو‌ کردن فرش

پیش از رفو کردن باید فرش را تمیز کنیم. برای اینکار می توانیم روی فرش و بعد پشت آن را با جارو دستی یا جارو برقی جارو کنیم.

اگر فرش قابل شستشو باشد باید احتیاط کرد موقع شستشو آسیب بیشتری نبیند. بهترین موقع هنگام رفو کردن فرش زمانی است که وقتمان کامل آزاد باشد و بچه ها در خانه نباشند. و رفو فرش موقعی باشد که هوا آفتابی و روشن باشد تا موقع انجام این کار چشمهایمان اذیت نشود.

اگر فرش بزرگتر از آن باشد که آن را روی میز بتوان قرار داد می توانیم روی یک چهار پایه ای کوتاه و یا یک جعبه که کوسن روی آن گذاشته ایم بنشینیم و برای اینکه کمر درد نگیریم به دیوار تکیه بدهیم . هر وقت موقعیتمان بهتر شد می توانیم فرش را روی پایمان بگذاریم و یا می توانیم یک جعبه در زیر فرش گذاشته تا به این صورت بالا بیاید و بتوانیم بخش های صدمه دیده را اصلاح کنیم.

رفو کردن فرش با لبه ساییده شده

برای رفو کردن فرش در ارتباط با لبه های ساییده شده ، رشه پوسیده و حاشیه ها و موارد مشابه باید شیرازه دوزی انجام گیرد. ناگفته نماند اولین کار در هر شیوه از شیوه های مرتبط با رفوگری فرش این است که بخش های پوسیده یا ساییده شده را جدا کنیم. این کار را باید از عمیق ترین بخش صدمه دیده شروع کنیم.

بخش های صدمه دیده را به وسیله قیچی پشم چینی ، چاقو و غیره از پشت فرش می بریم. قسمت های قابل استفاده را نگه می داریم چون ممکن است برای رفو کردن به آنها احتیاج پیدا کنیم. اگر ساییدگی های لبه فرش زیاد باشد یا بخواهیم لبه ها را مستحکم کنیم. تا از این جهت پرداخت بادوام تری انجام دهیم باید اول لبه فرش را بپوشانیم بعد شیرازه را بدوزیم یا ریشه ها را وصل کنیم.

اگر تنها در هر سری تکه کوچکی از لبه ساییده شده را بر می داریم و همانطور که جلو می رویم شیرازه یا ریشه را می دوزیم. برای صرفه جویی در زمان می توانیم از پوشاندن لبه های فرش چشم پوشی کنیم. در هر صورت بهتر است تلاش کنیم تا جایی که ممکن است مقدار کمی از لبه های فرش را ببریم.

رفو کردن فرش با حاشیه‌های پوسیده

برای رفوی فرش در ارتباط با حاشیه های پوسیده اول حاشیه های ساییده شده را ببریم. لبه فرش را پوشانده و شیرازه ای را که رنگش مناسب بدنه فرش است روی لبه آن بدوزیم .

روی شیرازه را باید طوری روی فرش بگذاریم که لبه شیرازه فرش فاصله اش 0.5 سانتی متر از لبه فرش قرار بگیرد . حدود 2.5 سانتی متر از شیرازه فرش را از هر سر فرشمان پشت فرش برمی گردانیم بعد شیرازه را با سوزن رفوگری بزرگ و نخ قالی بافی چند تا بخیه کوتاه به فرشمان می دوزیم.

گاهی اوقات باید کوک زیگزاک بزنیم. ردیف بخیه ها را با 2.5 سانتی متر فاصله از لبه شیرازه می زنیم و بعد به اندازه 289 سانتی متر از شیرازه فرش را در هر سر فرش به طرف زیر برمی گردانیم و به حالت اریب تا می زنیم . در قسمت بعد شیرازه فرش را روی لبه پشتی فرش تا می زنیم . اخر شیرازه را باید طوری به قسمت پشت فرش بدوزیم که فقط حدود 0.5 سانتی متر از شیرازه را بگیریم.

رفو کردن فرش پاره

اگر پارگی فرش زیاد پوسیدگی نداشته باشد می توانیم برای اصلاح کردن فرش لبه های پارگی آن را به هم بدوزیم. برای انجام این کار باید پارگی فرش را از قسمت زیر با بکار بردن سوزن رفوگری بزرگ و نخ قالی بافی به صورت پس و پیش بدوزیم.

باید توجه داشته باشیم که سر آزاد نخ بعد از اتمام دوخت، در طرف پشت فرش باقی بماند و در اتمام کار سر نخمان را به اندازه 1.5 سانتی متر ببریم .

بعد باید دستمان را روی قسمتی که دوخته شده است بکشیم تا صاف شود و به صورت برآمده نباشد. در قسمت انتهای کار تکه نواری از شیرازه را از قسمت پشت روی قسمت ترمیم شده می دوزیم.

پوسیدگی لبه‌های فرش

چنانچه جداشدگی و ساییدگی فرش را به محض دیدن آن اصلاح کنیم، روکش دوختن روی حاشیه قدیمی فرش برای استحکام کردن لبه های آن کافی می باشد.

ولی اگر ناحیه ساییده شده را به حال خودش رها کنیم تا ساییدگی لبه های فرش به ناحیه چله برسد ، تار و پود فرش معلوم شود و پرز یا گره های فرش در آید باید ناحیه ای از قلابدوزی فرش را ببریم و لبه ها را با استفاده از روکش جدید یا حاشیه دوباره پرداخت کنیم.

اگر چند قسمت کوچک از فرش ساییده و شکسته شده باشد آستر کردن همه فرش بهترین راه ترمیم برای آن می باشد. بعد از آن می توانیم بخش های ضعیف فرش را با بکار بردن مواد بادوام رفو و ترمیم کنیم.

شیوه رفو کردن فرش سوخته

بعضی اوقات پیش می آید که فرش بخاطر بی توجهی و بی دقتی و گذاشتن ظرف های داغ غذا روی آن سوختگی پیدا می کند. در اینگونه مواقع یک راه برای اصلاح کردن چنین آسیبی توصیه می گردد چنانچه سوختگی فرش این اندازه باشد که پرزهای فرش آن به شکل خوابیده درآمده باشد برای رفو کردن میتوانیم یک تکه یخ را روی پرزهای فرش بگذاریم تا دوباره به حالت اول برگردند.

پس از اینکه این کار را انجام دادیم برای اینکه در رفو کردن فرش نتیجه بهتری را بدست بیاوریم روی فرش را برس می کشیم.

رفو فرش با آتش سیگار

چنانچه فرش به خاطر افتادن سیگار سوختگی پیدا کرد . برای ترمیم بخش سوخته و آسیب دیده اول باید روی بخش سوختگی سمباده بکشیم و بعد اضافه های آن را با جارو برقی تمیز کنیم .

در مرحله بعدی رفوگری باید با قیچی مخصوص ابرو قسمت های جدا شدنی را بریده و جدا کنیم .

اگر در این مرحله باز فرش سوختگی اش برطرف نشد می توانیم با محلولی که آب اکسیژنه یک قسمت و آب ده قسمتش را تشکیل داده و با یک تکه پارچه روی ناحیه سوخته فرش بکشیم تا رنگ سوختگی برطرف شود . در انتهای کار باید ناحیه سوخته فرش را خوب شسته و خشک کنیم.

رفو فرش سوخته با زغال

برای رفو کردن فرشی که با زغال سوخته است باید پس از کوتاه کردن پرزهای سوخته فرش قسمت سوختگی فرش را با شامپو فرش پوشانده و بعد بگذاریم تا خشک شود . پس از خشک کردن باید سطح رویی فرش را جارو برقی بکشیم . اگر هنوز سوختگی از بین نرفت باید محلول رنگ بر ضعیف برای پاک کردن سوختگی بکار ببریم و بعد از آن فرش را بشوییم و خشک کنیم.

برای اینکه بخواهیم قسمتی از فرش را که شسته ایم زودتر خشک شود وسیله ضخیمی را در قسمت زیر آن می گذاریم تا هوا در آن قسمت جریان پیدا کند و فرش زودتر خشک شود مسئله ای که گفتن آن مهم است این است که اصلا از صابون نباید برای شستن فرش استفاده کرد . همچنین فرش را نباید بیش از حد خیس کرد . مسئله دیگر اینکه برای ترمیم فرش هایی که سوختگی های عمیق دارند بهتر است فرش را به قالی شویی ها بسپاریم .

رفو فرش با سوختگی اتو

اگر سوختگی فرش با اتو ضعیف باشد و فقط این اندازه باشد که رنگ فرش زرد شده باشد می توانیم با بکار بردن یک پیاز فرشمان را رفو کنیم. برای انجام این کار باید یک پیاز را به دو قسمت تقسیم کنیم و بعد آن را روی سوختگی فرش بگذاریم. در مرحله بعد باید آن تکه سوخته فرش را شسته و خشک نماییم تا سوختگی که با اتو بوجود آمده برطرف شود.