فرش بهارستان چه ویژگی هایی دارد؟

فرش بهارستان یکی از آثار ایران در دوران ساسانیان میباشد. فرش بهارستان 140 متر طول و 27 متر عرض داشته و از جنس طلا، نقره، زمرد، ابریشم و مروارید می باشد. طرح فرش بهارستان نشان دهنده یکی از باغ های بهشت است.

آشنایی با فرش بهارستان

فرش بهارستان یکی از قدیمی ترین فرش های ایران است. اهمیت فرش بهارستان به قدری است که کتب معروف تاریخی از جمله تاریخ طبری درباره آن نوشته اند. به طور کلی نام کشور ایران نام بسیاری از منسوجات معروف را دارد و قالی و فرش دستبافت ایرانی یکی از عناصر فرهنگ و تمدن ایرانی به شمار می رود و بررسی در آن بیش از تحقیق یک اثر هنری نیازمند تلاش است.

تاریخچه فرش بهارستان

در زمان ساسانیان آثار تاریخی، باستان‌شناسی و هنری فراوانی وجود داشت یکی از آثار مهم این عصر فرش بهارستان است و اهمیت آن به حدی است که نام آن تا به امروز حفظ شده است. فرش بهارستان با نام های دیگری مانند فرش بهار کسری و فرش بهار خسرو نیز شناخته می شود.

مشخصات فرش بهارستان

قالی بهارستان در بالکن کاخ کسری قرار گرفته و گفته می شود 140 متر طول و 27 متر عرض دارد که فرش بزرگی به شمار می رود. در بافت این فرش ها از مواد اولیه گران قیمتی مانند طلا، ابریشم، نقره، خشت و مروارید استفاده می شد. طرح فرش بهارستان نمایانگر باغی از بهشت ​​است.

فرش بهارستان گرچه از آثار نادر هنر ایرانی به شمار می رود، افسانه های زیادی درباره آن ساخته شده است که برخی از آنها اغراق آمیز است، داستان هایی از سرنوشت این فرش نقل شده است. از جمله در روضه الصفا می خوانیم که سعد یکی از سرداران عرب این فرش را به مدینه فرستاد تا قطعه قطعه شود و بین مسلمانان انصار و مهاجر تقسیم کند. برخی معتقدند که این فرش تکه تکه شده برای فروش، وارد شده است.

خصوصیات فرش بهارستان

ویژگی های فرش بهارستان در بسیاری از کتب تاریخی بیان شده است. در برخی متون از آن به قالی زمستانی نیز یاد شده است و شاید دلیل نامگذاری آن این باشد که از آنجایی که این فرش شبیه به سیمای باغ‌ های ایرانی است، خیال سلطان را در زمستان به بهار خشنود کرده است. مطلب ما در مورد فرش باصری را نیز بخوانید.

اگر به توضیحات منابع تاریخی نگاهی بیندازیم، جزئیات زیادی از  فرش بهارستان را خواهیم دید که شامل مواردی مانند رنگ، نقشه، جواهرات، تزیینات و غیره می شود و نمایانگر نقشه نسبتاً دقیقی از فرش بهارستان است. فرش بهارستان بسیار رنگارنگ است و در ساختار آن از ابریشم استفاده شده است و با بسیاری از سنگ های قیمتی از جمله طلا و نقره تزئین شده است. طرح فرش شباهت زیادی به باغ های ایرانی دارد که در نهرهای وسیعی در طول و عرض گسترده شده اند. نمونه های فرش دستباف ابریشم ما را نیز ملاحظه فرمایید.

در اطراف نهرآب، پیاده‌رو بسیار جالبی ساخته اند. نهرها کوچک بوده و مانند رودخانه است. یکی از نکات جالب طراحی فرش بهارستان مربوط به رودخانه ها و نهرهایی است که با نگین های شفاف و بی رنگ میخکوب شده اند و با دیدن آن احساس می کنید که آب زلال و شفاف جاری است. در زیر این گوهرها مروارید هایی به شکل ماسه در آب وجود دارد.

باغچه هایی در دل قالی بهارستان

علاوه بر پیاده روهای طراحی شده در قالی بهارستان، باغ های زیبایی نیز طراحی شده است. این باغ ها با استفاده از سنگ های سبز گران‌قیمت که شبیه یک چمن زنده هستند طراحی شده اند. در داخل این باغ درختانی با تنه زرافام شکل گرفته و شاخه های درخت نیز به تصویر کشیده شده است. گل ها، میوه ها و غنچه های فرش بهارستان به گونه ای طراحی شده اند که گویی طبیعت بهاری مقابل شماست. حاشیه‌های فرش پهن، طراحی خاص خود و مانند باغ تزئین شده است. در بسیاری از باغ ها، شمش ها و لوح های طلا مانند خاک سطح باغ را می پوشانند.

فرش بهارستان در تاریخ طبری

تاریخ طبری یکی از مهم ترین کتاب های تاریخی است که وقایع تاریخی بسیاری در آن ثبت شده است. تاریخ طبری نوشته محمد جریر طبری است و قالی بهارستان نیز در این کتاب آمده است. نویسنده این کتاب می گوید که این فرش 450 فوت طول و 90 فوت عرض دارد که عرض قصر تیسفون است. در کتاب دیگری از روبرت بامبان به نام «آیا می‌دانستید» ابعاد آن بیست و شش در بیست و چهار متر است که با جواهرات گران بها تزئین شده است. فرش پازیریک هم به عنوان قدیمی ترین فرش پیدا شده در جهان میباشد که مطلب کاملی در مورد آن نوشته ایم.

قالی بهارستان در تاریخ ابن اثیر

یکی دیگر از کتاب های تاریخی معروفی که در مورد فرش بهارستان نوشته شده، کتاب تاریخی ابن اثیر است. در این کتاب می خوانیم که پادشاهان ساسانی در زمستان از این فرش گران‌قیمت استفاده می کردند، زیرا گل و فرشی سبز بر آن بود و به گمان اینکه در باغی هستند باده بر روی آن می نوشیدند. در این کتاب همچنین می خوانیم که اعراب فرش بهارستان را قطف می گفتند. برگهای فرش از ابریشم بر روی شاخه های طلایی و گلهای آن مانند طلا و میوه بود.

ابن اطهر نیز خصوصیات فرش بهارستان را اینگونه بیان کرده است که راه ها مانند رودها هستند و جواهراتی که فرش را زینت می دهند مانند رودخانه است. در این کتاب از فرش بهارستان به عنوان غنائم جنگی که اعراب به ایران برده بودند یاد شده که بعدها از بین رفت.