طرح و نقش شاه عباسی چه ویژگی هایی دارد؟

آشنایی با تاریخچه، طرح ها و رنگ های معروف فرش شاه عباسی

همانطور که می دانید فرش ایرانی قدمتی به اندازه تاریخ ایران دارد، فرش شاه عباسی یکی از منحصر به فردترین و زیباترین فرش های ایران است.

ابتدا این قالی بافی در زمان صفویه و در زمان شاه عباس صفوی در استان اصفهان آغاز شد و سپس آرام آرام به شهرهای دیگر مانند مشهد و تبریز که امروزه یکی از بهترین نمونه های فرش ایرانی به شمار می رود، راه یافت. این فرش ها انواع مختلفی دارند که در ادامه با آن ها آشنا می شویم.

انواع فرش های طراحی شده توسط شاه عباسی

عموماً تمامی فرش های شاه عباسی بر اساس نقش و نگار معروف گل شاه عباسی ساخته می شوند. در اغلب این طرح‌ها، گل‌های شاه عباسی بر روی نوارهای ختایی یا تلفیقی یا اسلیمی وجود دارد که باعث می‌شود این قالی‌ها در طرح‌ها و نقش‌های متنوعی بافته شوند. طرح‌های فرش شاه عباسی شامل طرح‌های درختان، حیوانات، گوشه‌های گرد، منحنی‌های پیچ‌خورده، مجموعه‌های مناره‌های کوچک و مناره‌های پیزلی است.

یکی دیگر از عوامل متمایز کننده انواع فرش شاه عباسی، انواع گره های فرش است. لچک و ترنج در این فرش، شیخ صفی شاه عباسی، افشان شاه عباسی، گره های مختلفی مانند شاه عباس جانوری و شاه عباس درختی وجود دارد.

ویژگی های فرش طرح شاه عباسی، شاه عباسی افشان

این نقش فرش شاه عباسی دارای زمینه هایی از رشته های ختایی و اسلیمی و گاهی حیوانات در لایه های این گل و برگ است. این نقش فرش شاه عباسی باغی پر از گل را به بیننده هدیه می دهد. این الگوی شاه عباسی دارای خطوط دایره، منحنی و هندسی است. از دیگر ویژگی های این طرح می توان به حاشیه های پهن و باریک اشاره کرد. این قالیچه شاه عباسی فاقد ترنج مرکزی و لچک های چهار گوشه ای است. این نوع فرش ها بهترین فرش برای اتاق نشیمن شما هستند.

ویژگی های فرش طرح حیوانات شاه عباسی

این طرح قالی شاه عباسی تلفیقی از نقوش سنتی و خطوط و حیوانات است. در مرکز این فرش ها گل شاه عباسی یا ختایی قرار دارد. از دیگر ویژگی های این طرح قالی شاه عباسی حاشیه آن است که از نقوش حیوانات تشکیل شده است. آهو، غزال، گرگ و شیر از رایج ترین حیواناتی هستند که در این قالی ها بافته می شوند.

در واقع طرح این حیوانات به قدری بزرگ است که با استفاده از خطوط منحنی و شاخه های متحرک یکدیگر را می یابند و گل شاه عباسی را در وسط فرش احاطه می کنند. یکی از ویژگی های شگفت انگیز این طرح فرش شاه عباسی این است که در لبه و اطراف فرش نقش های حیوانی کامل دارد.

قالی شاه عباسی با طرح لچک و ترنج

لچک و ترنجی در واقع طرح فرشی است با دایره یا لوزی یا بیضی به نام ترنج در وسط فرش و چهار لچک در اطراف فرش و در گوشه ها، ویژگی مهم طرح های لچک و ترنج این است که می توان آنها را با نقش های مختلف پر کرد. به همین دلیل این طرح انواع مختلفی دارد و هر کدام از این انواع به نام طرح های خود نامگذاری شده اند.

مثلاً اگر در قالی های لچک و ترنج از نقش شاه عباسی استفاده شود و این دو نقش با هم ترکیب شوند، این طرح قالی را قالی شاه عباسی لچک و ترنج می نامند. مهم ترین ویژگی لچک و ترنج شاه عباسی این است که گل شاه عباسی در کنار سایر عناصر بر روی نوارهای ختایی قرار می گیرد.

فرش های شاه عباسی با طرح طره دار

طرح فرش شاه عباسی در متن و پشت پارچه ظرافت خاصی دارد. علاوه بر این، نواحی دیگر نیز با فرش های پوشیده از گل و برگ شاه عباسی و قوس های اسلیمی پوشیده شده است. اصلی ترین نکته ای که باعث شده این نوع فرش شاه عباسی به فرش شاه عباسی طره دار شهرت پیدا کند، وجود یک نقش زنجیر مانند در اطراف متن فرش است. به این ترتیب در این فرش لچک ها نه تنها روی فرش ثابت می شود، بلکه به شکل طره از ابتدا تا انتهای متن فرش نیز به همین صورت ثابت می شود.

فرش شاه عباسی طراحی شده توسط شیخ صفی

این طرح فرش شاه عباس از مقبره شیخ صفی الدین اردبیلی الهام گرفته شده است. در این مدل فرش شاه عباس، مدالیون مرکزی با گل های زیادی که بیشتر خرمالو هستند احاطه شده است.

در نهایت باید بگوییم که نه تنها طرح های مختلف، بلکه رنگ های مختلف در این نوع فرش از جمله لاکی، کرم، سبز، آبی، عنابی، سرمه ای، نیلی، بژ و فیروزه ای وجود دارد و باعث شده این فرش به یکی از محبوب ترین فرش های ایرانی تبدیل شود.